uyuz tedavisi oldum ama halâ kaşınıyorum, diyorsanız
uyuz hastalığı hızla yayıldığı için bu konuda bilgilenmeler altın değerinde... gerek hastalık sürerken, gerekse sonrasında konuyu doğru anlamaksa tedavinin en önemli noktası.
ağırlıklı olarak majistral yani yapma ilaç yapan bir eczane olduğumuz için bize gelen telefonlarda uyuz hayli ağırlık taşıyor. elinden gelen her şeyi yaptığı halde halâ kaşınıyorum diyerek bize başvuran çok kişi var. hepsine söylediğimiz ortak şey iyi bir dermatolog tarafından görülmeleri gerektiği.
bu konuda bir çok farklı çeşitte ilaç yapabilmemiz kıymetli. bu nokta, doktora uygulayacağı tedaviyi düşünürken çeşitlilik imkanı sağlayacağı için çok kıymetli bir şey... hele de dirençli bir vaka ise.
çünkü uyuz, tekil yani bireysel bir hastalık değil... birlikte yaşayan insanlar arasında hamile var mı, emziren var mı, bebek var mı, çocuk var mı varsa kaç yaşında şeklinde isim isim ilgilenilmesi gereken bir vaka... o nedenle doktorun kişi kişi formül düşünmesi gerekiyor.
eczacının da ilacı verirken aynı şekilde hasta evde tek mi yaşıyor, evdekilerde durum nedir, iyice sorgulaması, gerekirse doktoruyla temas kurması gerekiyor. ayrıca eczacının doktordan gelen reçeteye göre hazırladığı ilaçları hastaya teslim ederken doğru tarif edebilmek adına durumu ve kişilerin yapısını iyice kavraması gerekiyor. bunun için de teslimat öncesinde ilaç kutularının üstüne doğru tarifi yazmış olması gerekiyor.
herkese aynı ilaç verilmiyor çünkü bu hastalıkta. hamileye ayrı, eşine ayrı, çocuğa ayrı, bebeğe ayrı formül... düşünsenize; birlikte yaşayan kişilerde şu tablo oluşabiliyor. kimisi ilaç içecek, haftaya tekrar dozunu içecek, kilosuna göre her birisi değişik sayıda içecek üstelik de. aynı evde kimileri de üç gün boynundan aşağı pomad sürecek, dördüncü gün yıkanacak. eşyaları ne gün temizleyecekler. her birisi için ayrı ayrı anlatmak gerekiyor bunları. ve anladıklarından iyice emin olmak. çünkü eğer anlamazlarsa tekrar tekrar açıp soracaklar demektir size. ve o ayrıntıları zihninizde o an yeniden anımsamanız ve toparlamanız gerekecek. üstelik yardım alabileceğiniz üstüne tarif yazılı ilaç kutuları da yok elinizde. ve bir tek o kişi değil ki, onun gibi uyuz veya başka sebeplerle ilacını bekleyen bir çok hasta daha var aynı günde... bizim için hayli karmaşık ve dikkat isteyen bir durum… ve de sabır elbette... hakikaten iyileşsinler isteğini taşımanız gerek kalbinizde...
aylarca belki yıllarca kaşıntı ile mücadele etmiş geceleri uyuyamamaktan ve kaşınmaktan, evdeki eşyaları yıkayıp durmaktan zaten sinirleri iyice yıpranmış kişilerin tedavi sonrasında halâ kaşınmaları sinirlerini ciddi şekilde bozan bir faktör.. ve o yıpranmış hâldelerken, bilgiye sıfırdan yaklaşıp parazitin yaşam döngüsünü iyice kavramaya çalışmak yerine doktora ve eczacıya kendi yaptıklarını anlatıp durma meyli doğal olarak yükselmiş oluyor.
bize gelen hastaların çoğu genelde bu şekilde.. artık mücadeleden bezmiş kişiler bir şekilde bize ulaşmışlar. çeşit çeşit insan .çeşit çeşit hikâye. hepsi de birbirine benziyor hikâyelerin.. deli gibi güvence isteyenler.. çözüm kesin mi allah kesin mi diye tutturanlar. artık kurtulacak mıyım bu illetten, diye sorup duranlar. allah sizden razı olsun diyenler.. doktora gitmeyim de sen bize ilaç ver abla diyenler.. yalvarıp yakaranlar.. hepsine de tek bir şey söylüyoruz. reçetesiz ilaç yapmıyoruz. kesinlikle iyi bir doktora gitmelisiniz. muayene olmalısınız. bu konuda size ilgili ve bilgili olduğunu bildiğimiz doktor isimleri verebiliriz. ki uyuz olanlar için bence bu isimler de altın kıymetinde.
şu bilgiyi bir kenarda tutmak lâzım önce.. tedavisi bittiği halde 2-4 hafta kaşıntının sürmesi normaldir. hatta arınma sonrasında 2 aya kadar kaşıntının sürdüğü vakalar vardır. ölmüş parazit cesetleri, açtıkları tüneller ve bıraktıkları dışkılar bir süre daha kaşınmanıza sebep olur. ve bu elbette çok kafa karıştırıcı bir durum.
tedavi ve arınma çalışmaları sonrası dönemde kaşınma sürerken parazit deride hala aktif midir, yoksa ölmüş olanların artçı etkileri mi sürüyor bundan emin olunmalıdır. çünkü dış faktör dediğimiz halı, koltuk, giysi gibi çevresel eşyalarda da parazit 3-4 gün yaşadığı için oralardan bir geri bulaşımın olup olmadığı da belirsizdir. birlikte yaşadığı halde o esnada kaşınmıyor diye tedaviye girmemiş kişiler varsa, onların aslında kuluçka süresinde olduğu için paraziti şimdi yeniden çevreye bulaştırıp bulaştırmadıkları da belirsizdir. yani sadece kaşınıyor olmaya bakılarak durum analizi yapmak zordur.
uyuz vakası geçmiş ancak sorun ekzamaya dönmüş de olabilir. ve artık kaşıntı sebeplerinden birisi de ekzama olabilir. ya da scabies yani uyuz vakasının sonrası kaşıntılarına ekzama da eşlik ediyor olabilir. çünkü uyuza karşı ağırlıklı olarak kullanılan katranlı ve kükürtlü ilaçlar da deriyi tahriş eder. ve yoğun kaşınma ile yırtılan deri bundan da ayrıca hasar görür. parazit artık aktif olmadığı halde "post scabies granulom" şeklinde adlandırılan bir vakaya dönmüş de olabilir durum. ya da yoğun kaşınma ile açılan yarık ve çatlaklardan giren yeni mikroplarla vakanın “impetigo”ya dönme riski de olabilir; ki o da bulaşıcıdır.
bu anlamda doktorun gerekli görürse doğru tanıyı koymak için deriden örnek alarak mikroskop altında incelemesi gerekebilir. o durumda vereceği ilaçlar “scabies”e yani uyuza karşı değil muayene esnasında tespit ettiği tabloyu iyileştirmek içindir. kaşınıyorum o halde uyuzum halâ geçmedi demek ki, diye düşünerek hastanın kendi kendine kararlar vermesi ve kafasına göre yeniden üç günlük karışımlar yaptırıp cildine üç gün boyunca yeniden yeniden ilaçlar sürmesi deriyi hepten kötü bir hâle getirebilir. hele ekzamalı bir kişinin uyuz paraziti ile de yolu kesişmişse derinin arındırılması ve onarımı çok daha farklı yaklaşımları da beraberinde getirmek zorundadır.
artan sıkıntı sebebiyle internet yorumlarında bilgili bilgisiz herkesin de bu konularda bir akıl vermesinin yarattığı bilgi kirliliğini de düşünürsek zaten aylarca ya da yıllarca uyuyamayıp kaşınmaktan sinirleri bozulmuş kişilerin savrulmaları ve hastalığın mekanizmasını yani parazitin yaşam döngüsünü anlamadan sürekli temizlik yaparak darlanmaları ve sorunu çözemedikçe her şeye saldırır hale gelip sihirli bir ilaçtan medet umma noktasında sıkışmaları kaçınılmaz oluyor.
o nedenle iyi bir dermatolog gözetiminde tedaviye başlamak ve tedaviyi yine onun gözetiminde sürdürmek çok önemlidir.
eczacı aynur uluç
bulvar eczanesi -aksaray istanbul